Burun kanamaları, çocukta veya erişkinde meydana geldiğinde kişiyi ve yakınlarını panikleten , oldukça rahatsızlık verici bir durumdur. Toplumda yaklaşık  her 10 kişiden biri yaşamı boyunca en az 1 kez burun kanaması  geçirmektedir. Burun kanaması  çoğunlukla çok ciddi olmamasına rağmen,nadir olarak görülen ve  hayatı tehdit eder ölçüde şiddetli kanamalar da olabilir. Burun kanamalarını tıbbi olarak ön ve arka burun kanamaları olarak sınıflayabiliriz.Çocuk ve gençlerde daha çok ön burun kanamaları görülürken yaşlı , damar sertliği ya da  hipertansiyonu olan kişilerde daha çok arka burun kanamaları görülür.

                                    ÖNE OLAN BURUN KANAMALARI

Çocuk ve genç erişkinlerde görülür.Burun kanaması, burnu iki deliğe ayıran orta bölme (septum) üzerinde , öne yakın bir bölgede yerleşmiş  bulunan kılcal damar yumağını oluşturan bir veya daha çok damarın açılması, çatlaması sonucu oluşur. Çoğunluklada tek taraflı olur. Bu bölgedeki damarlar oldukça ince ve yüzeyde olduklarından burun sümkürülmesi, çocuklarda burun ile oynama  ,burna denk gelen çarpma ,düşme gibi travmalarla hatta ufak  bir dokunuşla dahi kanama oluşabilir.Bütün dünyada çocuk burun kanamalarının % 80 ´ i çocukların burunlarını karıştırmaları nedeniyle oluşur.Kimi kez çocuk burnuyla gün boyu oynar incelen burun dokusu damarı koruyamaz.Çocuk uykudayken burun kanaması oluşur.Bu durum aileleri  endişelendirir.
        Ön burun kanamaları sıklıkla kuru iklimlerde veya kış aylarında kuru ve sıcak oda havası nedeniyle burun içini kaplayan koruyucu tabakanın kuruması sonucunda ortaya çıkan kabuklanmalar ile olur. Bunu önlemek için az miktarda yumuşatıcı bir krem , pomad burun içine sürülebilir.Nemlendirme özelliği olan damlalar burun içine damlatılabilir.Genellikle burun kemiği altından ucuna kadar olan bütün yumuşak bölüme uygulanan parmak basısı ile durdurulabilirler.

                            ARKAYA OLAN BURUN KANAMALARI
Bazı özel durumlarda çocuklarda da görülebilmesine karşın  orta ve ileri yaşlarda ve özellikle hipertansiyon hastalığı olanlarda görülür. Burnumuzun içinde arka üst bölgelerden kanama olur ve  şiddeti ön burun kanamalarına göre fazladır ve  sıklıkla geniz ve burundan aynı anda kan gelir.
Kanamanın arkadan olup olmadığı önemlidir. Arka burun kanamaları genellikle yaşlı insanlarda, yüksek tansiyon hastalarında veya burun ve yüz yaralanmalarında olur. Ağız ve boğaza doğru kanama devam eder. Bu bölgenin kanamaları daha şiddetli olur ve  ciddi olarak ele alınmalıdır. Mutlaka  kulak burun boğaz uzmanınca değerlendirilmesi ve tedavi edilmesi gerekir.
 
                      BURUN KANAMASININ NEDENLERİ

• Burunda kaşıntıya yol açan alerji, infeksiyon veya kuruluk durumlarında
. Burun karıştırılması (Çocuklardaki ön burun kanamalarının yaklaşık % 80 ´ i bu nedenle oluşur.)
• Kuvvetli burun sümkürme , yaşlı veya genç hastalarda burun damarlarının çatlamasına yol açabilir.
• Kanama - pıhtılaşma bozukluğu olan kişiler veya aspirin ve benzeri kan sulandırıcı ilaç kullanımı.
• Karaciğer hastalıkları
.Yüksek tansiyon,
• Burun eğrilikleri,
• Baş ve yüz yaralanmaları (burun ve yüz kemiği kırılmaları)
• Tümörler (oldukça nadir).
.  Hemofili , lösemi  gibi kan hastalıkları
. Burun içini kaplayan örtünün (mukoza) hastalıkları
. Bazı özel sendromlar  ve damar bozuklukları

          BURUN KANAMASI DURUMUNDA NELER YAPABİLİRSİNİZ ?

• Kanaması olan kişiyi sakinleştirmeye çalışın . Bunun içinde öncelikle siz sakin olmalısınız.Heyecanlı ve panik halinde olanların tansiyonu yükselir ve kanamanın şiddeti artabilir.Kanaması olan hasta yatırılmamalı dik oturtularak baş hafifçe öne doğru eğilmeli böylece kanın yutularak mideye gitmesi engellenmelidir.Yutulan kan bulantı ve kusmaya da yol açabilir. Kanama miktarı anlaşılamaz.
• Yukarda da bahsedildiği  gibi burun kemiğinin altından  burun ucuna kadar olan yumuşak kısmını tamamen kavrayacak şekilde başparmak ve diğer parmaklarla  5 -10 dakika kadar bası uygulanmalıdır.Burun kanamalarının büyük bir bölümü doğru yapılan bu bası sonucu duracaktır.
                   DOKTORA NE ZAMAN BAŞVURULMALIDIR ?

- Tekrarlayan veya aşırı olan burun kanamalarında,
- Burun dışında başka yerlerden kanama olması durumunda (örneğin idrar ve dışkılama ile),
- Vücutta hafif darbelerle bile morarma ve çürüklerin varlığında,
- Aspirin benzeri kan sulandırıcı ilaçların kullanıldığı durumlarda,
- Pıhtılaşma bozukluğu yaratabilecek karaciğer, böbrek veya hemofili gibi hastalıkların bulunduğu durumlarda
- Yakın zamanda kemoterapi alınmış olması durumunda ,
- 10 dakika boyunca burun sıkıştırıldığı halde kanama halen devam ediyorsa,
- Kanama kısa süre sonra tekrarlıyorsa,
- Fenalaşma, sersemlik veya bayılma hissi varsa,
- Çarpıntı veya nefes almada zorluk varsa,
- Kan tükürülmesi veya kusma ile ağızdan kan geliyorsa (Arka burun kanaması !)
- 38,5 derece ve üstü ateş -döküntü -kızarıklık gibi ek belirtiler varsa vakit kaybedilmeden bir hastaneye gidilmesi gerekir.

                   TEDAVİDE NELER YAPILIR ?

Kanamanın durmadığı ön burun kanamalarında sınırlı bir tampon yapılarak veya küçük bir müdahale ile damar pıhtılaştırılarak kanama durdurulabilir.
Doktorunuz tanı ve ayrıcı tanı için bazı testler isteyecektir.
Kanama durduktan veya tampon alındıktan sonra çoğu kez yumuşatıcı ve yara iyileştirici krem veya merhemleri önerilir.
Kontrol  edilemiyen  , yeri belirli olmayan kanamalarda endoskopik muayene yöntemiyle burun içi gözlemlenerek kanama alanı saptanabilir.Böylece kanamaya yol açan damarlar pıhtılaştırılabilir.(Lokal kimyasal maddeler uygulayarak , elektrokoter yada radyofrekans ile)
Çocuklardaki kanamalarda  daha konservatif yöntemler uygulanmalıdır.
Bazı özel durumlarda hastanın burun arkasına ve ön bölümüne aynı anda tampon yapılması gerekir.Bu işlem hastanede yapılmalıdır.

KANAMA DURDUKTAN SONRA NELER YAPILMALIDIR ?

  Kanamanın tekrarını önlemek için :
• Burun karıştırılmamalı ve sümkürülmemelidir.(Tuzlu su içeren spreylerle burun içi çok yavaş ve nazik bir şekilde temizlenebilir.)
• Ağır aktivitelerden kaçınılmalı ve ağırlık kaldırılmamalıdır.
• Bulunulan ortam nemlendirilmeye çalışılmalıdır.
• Sıcak su ile banyo yapılmamalı, ılık su tercih edilmelidir.
• Aspirin veya türevi ilaçlar alınmamalıdır.
• Sıcak ve kuru ortamlarda bulunulmamalı, ortam ısısı ve nemini uygun koşullara getirmelidir.
. Burun içine doktorunuzun yazdığı bir pomad 4-5 gün süreyle uygulanmalıdır.

Sonuç olarak burun kanamalarından korkmamak ancak ihmalde etmemek gerekir.
 

Doç. Dr. Kemal KEF
Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi Uzmanı